Özel Yetenekli Öğrencilerin Günlük Yaşamda Eleştirel Düşünme Becerilerinin İncelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı, özel yetenekli lise öğrencilerinin günlük yaşam bağlamında sergiledikleri eleştirel düşünme becerilerini çok boyutlu olarak incelemek ve bu becerilerin belirli demografik değişkenler (cinsiyet, sınıf düzeyi ve öğrenim alanı) açısından farklılaşıp farklılaşmadığını ortaya koymaktır. Çalışma, nicel araştırma desenlerinden ilişkisel tarama modeli doğrultusunda yapılandırılmıştır. Araştırmanın örneklemini, Türkiye genelindeki Bilim ve Sanat Merkezlerinde (BİLSEM) öğrenim görmekte olan ve Millî Eğitim Bakanlığı tarafından “özel yetenekli” olarak tanımlanmış 211 lise öğrencisi oluşturmaktadır. Veri toplama sürecinde, öğrencilerin günlük yaşamda karşılaştıkları durumlarda eleştirel düşünme becerilerini kullanma düzeylerini ölçmeyi amaçlayan, geçerlik ve güvenirlik analizlerinden geçmiş beşli Likert tipi bir ölçek kullanılmıştır. Ölçek kapsamında analiz ve bilgi işleme, sorgulama, esneklik, akıl yürütme ve değerlendirme alt boyutları yer almakta; aynı zamanda katılımcılardan demografik bilgi formu aracılığıyla yaş, cinsiyet ve yetenek alanı gibi değişkenlere ilişkin veriler de toplanmıştır. Elde edilen bulgular, özel yetenekli öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerine genel olarak orta-yüksek düzeyde sahip olduklarını göstermiştir. En yüksek ortalama puanın analiz ve bilgi işleme alt boyutuna ait olması, bu bireylerin verileri değerlendirme ve anlamlandırma süreçlerinde güçlü olduklarına işaret etmektedir. Buna karşın, sorgulama ve akıl yürütme-değerlendirme alt boyutlarında gözlemlenen görece daha düşük puanlar, öğrencilerin eleştirel düşünmenin bazı alt bileşenlerinde gelişime açık olduklarını ortaya koymaktadır. Cinsiyet değişkenine göre yapılan karşılaştırmalarda anlamlı bir fark tespit edilmemiştir; bu durum, eleştirel düşünme becerilerinin cinsiyetten bağımsız olarak gelişebildiğini göstermektedir. Araştırma sonuçları, özel yetenekli bireylerin eleştirel düşünme kapasitelerinin desteklenmesinde eğitimsel müdahalelerin ve pedagojik yaklaşımların önemine dikkat çekmektedir.